پوشش زنان زرتشتی و نوشیدن مسکرات از نظر زرتشتیان

یزدفردا :علی آبادی: چند روزی است که بحث پیرامون قوانین مذهبی زرتشتیان در مورد پوشش و همچنین مواردی نظیر نوشیدن مسکرات مطرح و سئوالاتی در ذهن مخاطبان ایجاد شده است و سئوالاتی نیز پیرامون موضوعات فوق به یزدفردا منتقل شده است که در مطلب زیر سعی شده بدون هیچ پیش داوری و یا اظهار نظری موضوع بررسی شود.

  پوشش زنان در ایران باستان هم بنا به شرایطی که ذکر شد همیشه سبک و اسلوب خاصی داشته است. بررسی‌ها نشان می دهد که پوشش تمام بدن در دوره‌های مختلف تاریخی چه نزد زنان و چه نزد مردان در ایران یک حقیقت بوده است و به هیچ وجه ایرانیان در برهنگی به سر نمی برده اند.
برخی معتقد هستند که این پوشش کامل و آراسته به نوعی ریشه به وجود آمدن حجاب در دنیا است.
ویل دورانت معتقد است نقش پوشش و حجاب زنان در ایران باستان چنان برجسته‌است که می‌توان ایران را منشاء اصلی پراکندن حجاب در جهان دانست.[1]

دایره‌المعارف لاروس نیز به وجود حجاب زنان در ایران باستان اشاره می‌کند.[2] در تفسیر اثنی عشری چنین آمده‌است: «تاریخ نشان می‏دهد که حجاب در فرس(فارس) قدیم وجود داشته‌است.»[3]

شاهنامه و زنان

برای نمونه در جنگ‌ها بانوان مبارز ایرانی پوششی همچون مردان می پوشیدند که گواه این سخن جنگ سهراب با گردآفرید است که تا زمانی که کلاهخود از سر گردآفرید نیفتاده‌بود، سهراب به زن بودن او پی نبرده بود.

دین زرتشتی

زرتشت در حدود بیش از هزار سال (و به روایاتی بیش از هزاران سال) پیش از میلاد مسیح، در کتاب یسنا بر عفت سرشتین در کنار پوشش ظاهری پافشاری کرده‌است.[4]

بر پایهٔ آنچه موبد «رستم شهرزادی» گفته‌است، پوشش زن باید به گونه‌ای باشد که حتا یک تار موی او نیز آشکار نگردد. در خرده اوستا، چنین آمده‌است: «همگان نامی ز تو بر گوییم و همگان سر خود را می‌پوشیم و آن گاه به درگاه دادار اهورمزدا نماز می‌کنیم».[5]

در کتاب پوشاک باستانی ایرانیان در ذیل عنوان «پوشاک اقلیت‏های میهن ما» در مورد حجاب زنان زرتشتی چنین می‏خوانیم: «این پوشاک که بانوان زرتشتی از آن استفاده می‏کنند، شباهتی بسیار نزدیک به پوشاک بانوان نقاط دیگر کشور ما دارد. چنان‏ که روسری آنان از نظر شکل و طرز استفاده، نظیر روسری بانوان بختیاری است و پیراهن، شبیه پیراهن بانوان لُر در گذشته نزدیک است و شلوار، از لحاظ شکل و بُرش، همان شلوار بانوان کُرد آذربایجان غربی است و کلاهک، همان کلاهک بانوان بندری است».

کوروش نیکنام دارای دکترای فلسفه زرتشت از دانشکده هندوستان و نماینده سابق زرتشیان در مجلس چندین پرسش را در مورد حجاب و نوسیدن مسکرات (شراب و..)پاسخ داده است :[6]

پاسخ:اشوزرتشت به چگونگی خوردن ، آشامیدن و کارهای عادی هر فرد کارى ندارد وی در هات 32 بند 14 وهات 48 بند 10 ، اشاره به مراسمی می کند که به سفارش پیشوایان دروغین درآن زمان برای خشنودی خدایان پنداری انجام می شده و مردم در آن با هدیه گوشت قربانی شده گاو ، با شادی فریاد می کشیدند و از نوشابه های سُکرآور استفاده می کردند.

پاسخ:خوردن ، نوشیدن ، پوشیدن و راه های دیگر را در زندگی برگزیدن همه بستگی به خرد افراد دارد که باتوجه به چگونگی زندگی آنان و اینکه در چه آب و هوایی زندگی می کنند ، در چه سن و سالی به سر می برند ، توانایی جسمی هر یک تا چه اندازه است . تندرستی فرد چگونه است و... تغییر می کند . بنابراین هرچیزی که به سلامتی و رفتار شخصی زیان وارد سازد ناشایست است و این حکم ندارد بلکه پیشنهاد خردمندانه و هماهنگ با دانش زمان و مکان است

سئوال:آیا در گاتها و كتب دینی زرتشتیان ، نوشیدن مشروبات الكلی منع شده است ؟

پاسخ:استفاده از هر گونه خوراك ، نوشیدنی یا موادی كه موجب آسیب رساندن به جسم ـ جان وخردمندی انسان شود از دیدگاه اشوزرتشت ناشاییست می باشد در بینش اشوزرتشت تشخیص اثرات هر كدام از اینها بر وجود انسان ، بستگی به خرد همگانی و دانش زمان دارد .

سئوال:در باور زرتشتی حجاب برای بانوان چگونه تعریف شده است ؟

پاسخ:واژه حجاب در فرهنگ واژگان پارسی نیست ، اگر پرسش شما در مورد پوشش بانوان است . در ایران باستان زنان ومردان را هیچگاه برهنه نمی بینیم ، نسبت به محل زندگی ، آب وهوا وشیوه کار و زندگی هر شهر و روستا پوشش های گوناگونی وجود داشته که نمونه آن را هم اکنون در پوشش زنان گیلکی ، مازندرانی ،کرد ، لر ، بلوچ ، بختیاری ، اقوام دیگر و زرتشتیان مشاهده می کنیم . از ویژگی هایی که در اینگونه پوشش ها به شکل یکسان وجود دارد دو چیز است ، نخست اینکه این پوشش ها با رنگ های طبیعت همگون است یعنی رنگ های سرخ ، سبز ، ارغوانی ، زرد ودیگر زنگ ها در پوشش آنان بوده وکمتر از رنگ های تیره به ویژه سیاه استفاده می شده چون باور داشتند رنگ های کبود ، افسردگی آور وغم انگیز است . دوم اینکه پوشش بانوان به شیوه ای است که دستان زن در آن توانایی حر کت وانجام کار ها را داشته است و زنان در کنار مردان به کار وکوشش برای پیشبرد زندگی در ایران باستانبه طور یکسان نقش داشته اند .

سئوال:آیا در اوستا قانون حجاب برای زن وجود دارد ؟

پاسخ:زن و مرد در تاریخ ایران باستان همواره با پوشش مناسب و زیبا در کنار یکدیگر زندگی کرده اند و این قانونی در اوستا نیست.

سئوال:در باور زرتشتی حجاب برای بانوان چگونه تعریف شده است ؟

واژه حجاب در فرهنگ واژگان پارسی نیست، اگر پرسش شما در مورد پوشش بانوان است . در ایران باستان زنان ومردان را هیچگاه برهنه نمی بینیم، نسبت به محل زندگی، آب وهوا وشیوه کار و زندگی هر شهر و روستا پوشش‌های گوناگونی وجود داشته که نمونه آن را هم اکنون در پوشش زنان گیلکی، مازندرانی، کرد، لر، بلوچ، بختیاری، اقوام دیگر و زرتشتیان مشاهده می کنیم . از ویژگی هایی که در اینگونه پوشش‌ها به شکل یکسان وجود دارد دو چیز است، نخست اینکه این پوشش‌ها با رنگ‌های طبیعت همگون است یعنی رنگ‌های سرخ، سبز، ارغوانی، زرد ودیگر زنگ‌ها در پوشش آنان بوده وکمتر از رنگ‌های تیره به ویژه سیاه استفاده می شده چون باور داشتند رنگ‌های کبود، افسردگی آور وغم انگیز است . دوم اینکه در همه پوشش‌ها دستان زن و مرد برای انجام کارها به ویژه برای کشاورزی آزاد بود، نمونه پوشش‌ها را در اقوام لر، کرد، بلوچ، گیلکی و... می توان یافت.

سئوال:چرا در هنگام نیایش باید کلاه یا روسری بر سر داشته باشیم ؟

در باور سنتی و گزارش اوستا، هالهٔ از روشنایی به نام خُوَرِنَه (فر) پیرامون تن ِ انسان را فرا گرفته است این هالة نور در انسانهایی که نیکوکار باشند و به خداوند نزدیکتر شوند با شعاع بیشتری همراه است چون این هاله نور، پیرامون سر انسان بیشتر است عقیده بر این است که به هنگام نیایش و برای ایجاد تمرکز حواس به هنگام راز و نیاز با خداوند بایستی سرها پوشیده باشند از سوی دیگر پوشیدن سر به هنگام نیایش هماهنگی در چهره‌ها ایجاد می‌کند و چهرة انسان روحانی تر خواهد بود .

پوشاک سنتی زرتشتیان ایران

پوشاک سنتی زرتشتیان به مرور زمان دستخوش تحولاتی گردید تا به امروز که با پوشاک دیگر اقوام تفاوت بسیاری ندارد. اگرچه هنوز هم در شهر یزد و برخی نواحی زرتشتی‌نشین برخی از زنان و مردان زرتشتی لباس سنتی خود را هنوز پاسداری کرده‌اند.

پوشاک بانوان

به طور کلی پوشاک بانوان زرتشتی را می‌توان به ۶تکه تقسیم کرد:

کلاهک (لچک)

پیراهن زیر (سدره)

پیراهن رو

روسری (مقنی یا مکنی)

شلوار

کفش

پوشاک مردان

پوشاک مردان زرتشتی پنج تکه می‌باشد که عبارتند از :

سربند

پیراهن زیر

پیراهن رویی

شلوار

کفش

پی نوشت:

1.  ویل دورانت، تاریخ تمدن، ج۲، ص۷۸ و برتراند راسل، زناشوئی و اخلاق، ص۱۳۵.

2.  به نقل از دایره‏المعارف القرن العشرین، ۱۹۲۳.

3.  تفسیر اثنی عشری، ج ۱۰، ص ۴۹۰.

4.  آموزشهای زرتشت پیامبر ایران؛ رستم شهرزادی، آموزش گات‏ها، انجمن زرتشتیان، آبان ۶۷.

5. خرده اوستا، فصل آفرینگان دهمان.

6. کوروش نیکنام پژوهشگر فرهنگ ایران باستان - پرسش و پاسخ

7. اخوان، عباسعلی، حجاب زنان ایران باستان، رسانه، ش ۲۱، ۲۰، تابستان، پاییز ۱۳۸۲: : ص ۳۰ - ۳۳.

8. ضی‍اپور، جل‍یل، پوشاک باست‍انی ایرانی‍ان از که‍ن‌ترین زمان تا پایان شاهن‍شاهی ساسانی‍ان، ته‍ران‌.

• نویسنده : یزد فردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا